Toplu İşten Çıkarma Konusunda Bilinmesi Gereken Yasal Haklar

Toplu işten çıkarma bazı durumlarda işletmelerin yaşamakta oldukları maddi sıkıntıları gidermek ya da diğer etmenlerden ötürü işçi maliyetlerini azaltmak istediklerinde çok sayıda işçiyi işten çıkarma durumunda kalmalarıdır. Bu gibi durumlar yasalar içinde belirlenmiş olduğundan işverenler ve işçiler toplu işten çıkarma konusunda bilgi sahibi olmalıdırlar.

Toplu İşçi Çıkarma Nedir?

Toplu işten çıkarma tanımı itibariyle bir anda bir grup işçinin iş sözleşmesinin feshedilmesidir. Detaylı bir şekilde 4857 sayılı iş kanunu kapsamında belirlenmiştir. İş Kanunu kapsamında ekonomik, teknolojik ya da yapısal etmenlerden kaynaklı olarak çok sayıda işçinin sözleşmeleri feshedilmesi mümkün olabilmektedir. Ancak kanun kapsamında toplu işçi çıkarma şartları bulunmaktadır. Bu kapsamda toplu işçi çıkarmanın uygulanması ve toplu işçi çıkarma sayılması için;

• 20 ile 100 işçi arasında işçi bulunuyorsa en az 10 işçi,
• 101 ile 300 işçi bulunuyorsa en az yüzde 10 oranında işçi,
• 301 ve daha fazlası işçi bulunuyorsa bu durumda en az 30 işçinin 1 aylık süre kapsamında aynı tarihte ya da farklı tarihlerdeki iş sözleşmelerine son verilmesi gerekmektedir.

Bu noktada, 1 aylık süreye dikkat edilmesi gerekmektedir. Tüm işten çıkarmalar bu süre kapsamında yapılmalıdır. Tanınan 1 aylık süre ilk işçinin işten çıktığı tarihten itibaren işlemeye başlayacaktır. Bu sürenin geçilmesi halinde ise toplu işten çıkarma konusu söz konusu olmayacaktır. Bu noktada toplu işçi çıkarmanın geçerlilik kazanması için işletme içinde en az 20 çalışan bulunmalıdır. En az 30 gün önceden ise sendika temsilcilerine, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Kurumu’na ve İŞKUR’a yazılı bildirim yapılmalıdır. Aynı zamanda kurumlar için yapılan olan bildirimde işten çıkarma sebepleri detaylı olarak açıklanmalı ve işçi ve fesih sayısı da açık olarak ifade edilmelidir.

Toplu İşten Çıkarma Konusunda İşverenlerin Yapacakları

Toplu işçi çıkarmada işverenin sorumlulukları bulunmaktadır. İşveren, ilgili kanun çerçevesinde işten çıkaracağı çalışanların toplu işçi çıkarma hükümlerine uygunluk testini yapmalıdır. Bunun yanında toplu işçi çıkarma hükümlerine uygun olunması halinde bu durum en az 30 gün süre öncesinden ilgili kurumlara yazılı olarak bildirmelidir. Daha kısa sürelerde yapılan bildirimler, toplu işten çıkarmayı geçersiz sayacaktır. Bildirim sonrasında sendika temsilcileri ile yapılacak olan görüşmeler sonucunda işten çıkarılacak olan işçilerin mağduriyetlerinin giderilmesi için gerekli görüşmeler yapılmalıdır. Bildirim üzerinden ise 30 gün geçmesinden sonra işçiler işten çıkarılmalı ve toplu işçi çıkarma durumu kesinlik kazandıktan sonra aynı nitelikteki pozisyonlar için 6 ay içinde çalışan alınacaksa bu durumda daha önce işten çıkarılmış olanlar arasından işçi alınmalıdır.

Toplu İşten Çıkarma Konusunda Önemli Noktalar

Toplu işten çıkarma bilinmesi gerekenler açısından en önemli nokta tazminat ya da ihbar olmadan işten çıkarma yapılıyorsa, bu toplu işten çıkarma sayılmamaktadır. İşverenlerin en çok dikkat edecekleri nokta toplu işten çıkarma konusunda tazminat ödemeleri gerektiğidir. Bir diğer nokta da iş kanunu çerçevesinde hükümlere aykırı bir şekilde işçi çıkaran işletmeler her işçi için idari para cezası ödeyeceklerdir.

Toplu işten çıkarma için geçerli sebeplerin olması gerekmekte ve keyfi bir halde işten çıkarma yapılamamaktadır. Bu geçerli nedenler arasında ise iş yerindeki ekonomik buhran, gelirlerin azalması, işletmenin küçülmeye gitmesi gibi etmenler olmalıdır. Bu noktada yapılacak bildirime dikkat edilmelidir. Bildirim sonrasında sendika temsilcileri ile işveren arasındaki yapılacak görüşme sonrasında mutlaka toplantının gerçekleşmiş olduğuna dair bir belge düzenlemesi yapılmalıdır. Fesih bildirimi de toplu işçi çıkarma isteğinin bölge müdürlüğüne bildirilmesi üzerinden 30 gün geçtikten sonra hüküm haline gelmektedir.