Doğum ve Süt İzni Kaç Gün, Nasıl Hesaplanır? GÜNCEL MEVZUAT 2025

Doğum ve süt izni kapsamında çalışan her anne, bebeğin dünyaya gelişinden önce ve sonra belirlenmiş sürelerle izin hakkına sahiptir. Doğum izni süresi, genellikle toplam 16 haftadır. Gebelik çoklu ise bu süre 18 haftaya çıkar. Bu izin süresi işveren tarafından SGK’ya bildirilen işe giriş gününden itibaren ve doğum gerçekleştiği tarihe göre hesaplanır.

Süt izni ise doğum sonrası dönemde annenin bebeğini emzirmesi için tanınan ek bir haktır. Bu izinde anne, günlük olarak toplam 3 saatlik emzirme molası kullanabilir. Her iki izin türü de SGK mevzuatı kapsamında düzenlenmiş olup, işverenin uygulaması ve çalışanın hakları somut şekilde belirlenmiştir.

SGK Mevzuatına Göre Doğum İzni Süresi

SGK’ya göre doğum izni, kadın çalışanlara doğumdan önce 8 hafta, doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplamda 16 haftalık bir izin süresi sunar. Bu sürenin amacı, anne adayının hem doğum öncesi sağlığını koruması hem de doğum sonrası bebeğiyle ilgilenebilmesidir. Bu süre, annenin tekil gebelik yaşaması durumunda geçerlidir.

Eğer çoğul gebelik söz konusuysa, yani anne ikiz ya da üçüz bekliyorsa, doğum öncesi 8 haftalık izne ek olarak 2 hafta daha verilir. Bu durumda toplam doğum izni süresi 18 hafta olur.

İznin başlangıç tarihi genellikle doktor raporuyla belirlenir. Hamilelik süreci boyunca yapılan muayeneler sonucunda, kadın doğum uzmanı tarafından düzenlenen “gebelik takip raporu” ile izne çıkış süreci başlatılır. Hamilelikte yaşanan sağlık problemleri veya doktor önerisiyle bu süre daha erken başlatılabilir.

Ayrıca anne adayı, doktor onayı ile doğum öncesindeki 8 haftalık iznin son 3 haftasına kadar çalışmayı sürdürebilir. Bu durumda doğum öncesinde kullanılmayan izin süresi, doğum sonrasına eklenerek toplam doğum izni uzatılabilir.

Örnek hesaplama:

Tekil gebelik ve doktor izniyle son 3 haftaya kadar çalıştıysa:

• Doğum öncesi: 5 hafta
• Doğum sonrası: 11 hafta
• Toplam yine 16 hafta

Doğum Sonrası Süt İzni Kaç Gün ve Nasıl Kullanılır?

Süt izni, doğum yapan kadın çalışanın doğum sonrası bebeğini emzirebilmesi amacıyla tanınan bir haktır. SGK mevzuatına göre, doğum izninin bitiminden itibaren başlayan bu hak, çocuğun doğum tarihinden itibaren ilk 6 ay boyunca günde 3 saat, sonraki 6 ayda ise günde 1,5 saat olarak uygulanır. Ancak birçok işveren, uygulamada yalnızca ilk 6 aya bu izni tanımaktadır.

Süt izni, annenin çalışma saatleri içerisinde kullanılır ve bu süre, çalışma süresinden sayılır. Yani bu izin saatleri için maaş kesintisi yapılmaz. Ayrıca bu süre, annenin tercihiyle günün başında, sonunda ya da gün ortasında kullanılabilir.

Uygulamada öne çıkan detaylar:

• Kadın çalışan, süt izni saatlerini birleştirerek erken çıkış ya da geç giriş şeklinde kullanabilir.
• Bu hak işveren tarafından engellenemez; yasal haktır.
• Annenin süt izni kullandığı saatlerde çalıştırılması, iş kanununa aykırıdır.
• Süt izni süresince annenin sigorta primi ve tüm hakları korunur.

Örnek kullanım şekli:

• Günlük mesai süresi: 09.00 – 18.00
• Anne çalışan gününü: 09.00 – 15.00 olarak planlayabilir veya 12.00 – 18.00 olarak da kullanabilir.

Doğum İzni Ücreti Nasıl Hesaplanır?

Doğum izni süresince çalışan annelere devlet tarafından geçici iş göremezlik ödeneği verilir. Bu ödeme, SGK tarafından karşılanır ve annenin izinli olduğu dönemde gelir kaybı yaşamaması amaçlanır. Ödenek, doğumdan önceki 8 hafta ve doğumdan sonraki 8 hafta olmak üzere toplam 112 gün üzerinden hesaplanır.

Bu ödeneğin tutarı, annenin son 3 aylık brüt kazancının ortalaması esas alınarak belirlenir. Ödeme, günlük brüt kazancın 2/3’ü üzerinden hesaplanır. Eğer anne asgari ücretle çalışıyorsa, alacağı günlük ödeme de bu oranla sınırlı olur.

Hesaplama formülü şöyledir:

• Son 3 aylık brüt maaş toplanır.
• Toplam gün sayısına bölünerek ortalama günlük kazanç bulunur.
• Bu kazancın 2/3’ü alınır.
• 112 günle çarpılarak toplam ödeme bulunur.

Örnek hesaplama:

• Son 3 aylık brüt maaş toplamı: 120.000 TL
• Günlük brüt: 120.000 / 90 = 1.333 TL
• Günlük ödeme: 1.333 x 2/3 = 888 TL
• Toplam doğum izni ödeneği: 888 x 112 = 99.456 TL

Not: Ödeme, doğumdan sonra SGK sistemine düşer ve annenin IBAN numarasına yatırılır. SGK anlaşmalı bankalardan bu tutar çekilebilir.

Emzirme Ödeneği (Süt Parası) Nedir?

Emzirme ödeneği, halk arasında bilinen adıyla süt parası, SGK tarafından çalışan veya eşi sigortalı olan annelere yapılan tek seferlik nakdi yardımdır. Bu ödeme, annenin doğum yapması ve belirli şartları taşıması durumunda verilir. Emzirme ödeneği için annenin ya da eşinin doğumdan önceki 1 yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta primi ödemiş olması gerekir.

Bu ödeme, doğum sonrası annenin çocuk bakımına destek sağlamak amacıyla verilir. SGK, bu ödemeyi doğrudan annenin banka hesabına yatırır veya anlaşmalı PTT şubelerinden kimlik ibrazıyla alınabilir.

Başvuru süreci:

• Doğum bildirimi sistemde otomatik oluştuğu için çoğu zaman başvuru gerekmez.
• E-Devlet üzerinden “emzirme ödeneği sorgulama” sekmesinden kontrol edilebilir.
• Ödeme çıkmazsa bağlı olunan SGK merkezine başvurulabilir.

Bu ödeme:

• Tek seferliktir.
• SGK bütçesinden karşılanır.
• İkiz ya da üçüz doğumda kişi başı olarak verilir.
• Çalışan annenin dışında eşi sigortalı olan ev hanımı anneler de faydalanabilir.

Doğumdan Sonra Ücretsiz İzin Hakkı Var mı?

Doğum yapan kadın çalışanlar, doğum izni bittikten sonra dilerse ücretsiz izin talebinde bulunabilir. Bu hak, İş Kanunu kapsamında tanımlanmıştır ve çalışanın talebi üzerine işveren tarafından karşılanmak zorundadır. Ücretsiz izin hakkı, hem çocuğun bakımı hem de annenin işe dönüş sürecine daha esnek bir geçiş sağlaması amacıyla verilir.

Doğum sonrası ücretsiz izin süresi toplam 6 aydır. Bu süre, doğum izninin bitiminden hemen sonra kullanılabilir. Ancak bu izne çıkmak için işverene yazılı dilekçe verilmesi gerekir. Ücretsiz izin kullanan çalışan, bu süre içinde maaş almaz ve SGK primi yatırılmaz, ancak iş akdi devam eder.

Ücretsiz izin sürecinin özellikleri:

• İzin talebi işveren tarafından reddedilemez.
• Bu dönemde çalışan kıdem kazanmaz ancak işten çıkarılamaz.
• SGK primsiz gün olarak işlem görür.
• Bu sürede sağlık hizmetlerinden yararlanmak için eş üzerinden veya özel sigorta ile işlem yapılabilir.

Örnek:

• Doğum izni 16 hafta sürdü.
• Çalışan anne, ardından 6 ay ücretsiz izin kullandı.
• Toplam işe ara verme süresi yaklaşık 9 ayı bulur.

Bu izin süresi bitiminde çalışan, işe aynı pozisyonuyla geri döner. İşveren, bu sürenin sonunda çalışanı işe almakla yükümlüdür.

Doğum ve Süt İzni Hakkı Babaya Devredilebilir mi?

Doğum izni ve süt izni hakları, sadece doğumu gerçekleştiren anneye tanınan bireysel haklardır ve bu nedenle babaya devredilemez. Bu haklar, kadının biyolojik durumu, doğum sonrası toparlanma süreci ve emzirme gibi nedenlerle doğrudan anneye verilmiştir. Bu nedenle yasal olarak başka birine devri mümkün değildir.

Ancak baba çalışanların da babalık izni adı altında sınırlı sürede izin hakkı bulunur. 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında, baba olan çalışanlara:

• Kamu sektöründe: 10 gün babalık izni
• Özel sektörde: Genellikle 5 ila 10 gün arası (işyeri politikasına bağlı)

Babalık izni doğumun gerçekleştiği tarihten itibaren başlar. Bu süre içinde baba, maaşlı olarak çalışmaz ve izinli sayılır. Süt izni ise sadece emziren anne için geçerlidir; babanın böyle bir hakkı bulunmaz.

Özetle:

• Doğum ve süt izni yalnızca anneye aittir.
• Babalık izni sınırlıdır ve devralma gibi bir durum söz konusu değildir.
• Anne ücretsiz izne çıktığında da bu haklar babaya geçmez.