Engelli Yakını Hakları

Ülkemizdeki engelli sayısı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın yapmış olduğu bir araştırmaya göre 10 milyona yaklaşmış durumda. Hem engellilerin hem de engelli yakını olan kişilerin yaşadıkları zorluklar ise bugün pek çok resmi kurum tarafından bilinmektedir. Bilinen bu zorluklara karşı ise önlemler alınmakta ve engelli yakını kişilere belirli haklar verilmektedir. Engelli yakını hakları konusunda detaylı bilgilere haberimizden ulaşabilirsiniz.

Engelli Çocuğu Olan Çalışanın Hakları

• Mazeret İzni Hakkı: Engelli çocuğu olan çalışan bir bireyin kadın ya da erkek fark etmeksizin sahip olduğu birtakım haklar bulunmaktadır. Bunların ilki mazeret izni olarak ülkemizde uygulanan 4857 sayılı İş Kanunu’nda tanımlanmıştır. İşçilerin mazeret iznini kullanabilmesi için çocuğunun en az %70 oranında engele sahip olması gerekir. Bunun ispatlanması için de yetkili hekimlerin verdiği sağlık kurulu raporunun işverene iletilmesi gerekir. Mazeret izni bir yıl içinde 10 güne kadar verilebilir. Ayrıca işveren işçinin mazeret izni kullanıp işe gelmediği günlerin ücretini kesemez.
• Erken Emeklilik Hakkı: Erken emeklilik hakkı ülkemizde yürürlükte olan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kapsamında düzenlenmiştir. Erken emeklilik hakkından engelli çocuğu olan anneler yararlanmaktadır. Erken emeklilik hakkı ile ilgili şu uygulama geçerlidir: Eğer çalışan bir annenin engelli çocuğu varsa içinde bulunulan yıla kadar ödenmiş olan prim ödeme gün sayılarının 1/4’ü toplam prim ödeme gün sayısına eklenmektedir. Böylece prim ödeme gün sayısı artacağından engelli çocuğu olan annenin erken emeklilik hakkı olacaktır.

Engelli Yakını Olan Memurun Hakları

İşçi ve memur kavramları ayrı kavramlar olduğundan hem çalışma koşulları hem de ücret ve tabii oldukları kanunlar da ayrı şekilde düzenlenmiştir. Bu nedenle engelli yakını olan işçiler ve memurlar için haklar da farklılaşmaktadır. Engelli yakını olan memurun hakları kapsamında baktığımızda kamu kurum ve kuruluşlarında çalıştıklarından dolayı daha fazla haklara sahip olduklarını söylemek mümkündür.

• Saatlik İzin Hakkı: Memurlar ülkemizde 4857 sayılı İş Kanunu yasasına değil; 657 sayılı Devlet Memurları Yasasına tabiidirler. Bu nedenle hakları o kanunda tanımlanmıştır. Engelli yakını hakları kapsamında memurlara tanınan ilk hak saatlik izin hakkıdır. Bu hak 657 sayılı kanunda yer almaktadır. Saatlik izin hakkına göre memurların günde 1.5 saat olmak üzere izin hakları saklı kalmaktadır. Günün hangi saatinde bu izni kullanacaklarında ise memurların tercihleri esastır. Ayrıca mesai saatleri dışında engelli yakını olan memurlara fazladan çalışma gibi bir durum da sunulmamaktadır.
• Tayin Hakkı: Engelli yakını olan memurun hakları kapsamında bulunan bir diğer hak ise tayin hakkıdır. Bu hak da yine aynı şekilde 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda tanımlanmıştır. Tanınan bu hakka göre devlet memurunun engelli bir yakını bulunması ve bu yakının özel eğitim ya da rehabilitasyon gibi eğitimlere gitmesi gerekiyor; fakat memurun bulunduğu ilde böyle bir imkan sağlanamıyor ise memur yakınını bu eğitimleri alabileceği yere götürebilir. Memurun talebi üzerine gerçekleşen böyle bir durumda memur da yakınının gideceği yerde eğer boş bir memur kadrosu var ve görevine de uyuyor ise tayin edilmektedir.
• Nöbet ve Vardiya Hakkı: Engelli yakını olan devlet memurlarının hakları kapsamındaki bir diğer konu ise nöbet ve gece vardiyasına ilişkin düzenlemedir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda düzenlenen bu hak, engelli yakını olan memurun gece nöbetine ve gece vardiyasına kalamayacağı şeklinde tasarlanmıştır. Ayrıca saatlik izin hakkında da bahsettiğimiz gibi engelli yakını olan memura mesai saatleri dışında çalışma yaptırılamaz. Eğer memur mesai saatleri dışında çalışmayı kendisi talep ediyor ise bu durumda yazılı bir dilekçe ile memurun çalıştırılması gibi bir durum olabilir. Fakat bu haller dışında yani engelli yakını olan memurun isteği dışında, memur mesai saatleri dışında çalıştırılamaz. Gece nöbetine ya da gece vardiyasına kalamaz. Bu haklar da memura tanınmış olan haklardandır.
• Refakat İzni Hakkı: Engelli yakını olan devlet memurlarının hakları kapsamındaki bir diğer konu ise refakat izinlerine ilişkin olan düzenlemedir. Memurun engelli yakını varsa ve engelli yakınına bakmadığı takdirde hayati bir risk ortaya çıkacaksa memura refakat izni verilmektedir. Bu noktada engelli olan kişinin yalnızca memurun çocuğu olması gerekmez. Annesi, babası, eşi, çocukları ya da kardeşlerinden herhangi bir tanesi engelli olduğu takdirde 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu bu kişileri memurun yakını olarak tanımlamaktadır. Bu nedenle bu engellilik durumu yetkili hekimler tarafından sağlık kurulu raporu ile onaylandığında memura 3 aya kadar refakat izni verilebilir. Eğer bu 3 aylık refakat izni sonunda engelli yakını olan memurun halen o kişinin yanında kalması gerekiyor ve eğer kalmazsa hayati bir risk ortaya çıkacaksa tekrar 3 aylık refakat izni verilebilir.