Geriye Dönük Emeklilik Borçlanması Nedir, Nasıl Yapılır?

Emeklilik, çalışma hayatı boyunca birçok kişinin hedeflediği önemli bir dönüm noktasıdır. Ancak bazı durumlarda sigorta başlangıç tarihi ya geç yapılmıştır ya da eksik prim günleri nedeniyle emeklilik hakkı gecikmiştir. İşte tam da bu noktada devreye geriye dönük emeklilik borçlanması girer. Bu uygulama sayesinde, geçmişte sigorta kapsamında değerlendirilebilecek bazı süreler için prim ödeyerek emeklilik hakkı elde etmek mümkün olur.

Türkiye’de hem Türkiye’de yaşayan vatandaşlar hem de yurt dışında uzun yıllar çalışmış ya da ev hanımı olarak bulunmuş kişiler için çeşitli borçlanma imkânları sunulmaktadır. Bu sayede eksik prim günlerini tamamlamak veya sigorta başlangıç tarihini geriye çekmek mümkün olabilir. Ancak bu sürecin bazı şartları ve dikkat edilmesi gereken detayları vardır. Yazımızda, “geriye dönük emeklilik borçlanması nedir, kimler faydalanabilir, nasıl yapılır, hangi belgeler gerekir, maliyeti nedir ve başvuru süreci nasıldır” gibi soruların yanıtlarını kapsamlı şekilde açıklayacağız.

Geriye Dönük Emeklilik Borçlanması Nedir?

Geriye dönük borçlanma, sigortalı olarak bildirilmemiş ancak borçlanılmasına izin verilen sürelerin, geriye dönük olarak sigortalılık süresi kabul edilmesi amacıyla Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) prim ödenmesidir. SGK mevzuatında bu borçlanma hakkı, belirli haller için tanınmıştır ve her birey için geçerli değildir.

Borçlanmaya konu olabilecek bazı süreler şunlardır:

• Yurt dışında geçirilen sigortalı çalışma süreleri
• Yurt dışında geçen ev hanımlığı süreleri
• Askerlik hizmeti
• Doğum sonrası geçen süreler (kadın sigortalılar için)
• Doktora, tıpta uzmanlık, avukatlık stajı gibi öğrenim süreleri (sınırlı koşullarla)
• Grev ve lokavtta geçen süreler
• Hizmet borçlanmasına izin verilen tutukluluk ve gözaltı süreleri

Borçlanma ile, hem prim gün sayısı artırılabilir hem de emeklilik için gerekli sigorta başlangıç tarihi geriye çekilebilir.

Kimler Geriye Dönük Borçlanma Yapabilir?

SGK tarafından belirlenen şartları taşıyan her birey geriye dönük borçlanma hakkından yararlanamaz. Belirli statüdeki kişiler ve belirli durumlar bu haktan faydalanabilir.

Borçlanma hakkından faydalanabilecek kişiler:

• Türk vatandaşı erkekler, askerlik süresini borçlanabilir.
• Kadın sigortalılar, doğum sonrası çalışılmayan süreleri borçlanabilir (en fazla 3 çocuk için, her biri 2 yıla kadar).
• Yurt dışında çalışan veya ev hanımı olarak bulunan Türk vatandaşları, yurt dışı sürelerini borçlanabilir.
• Bağ-Kur (4B) ve Emekli Sandığı (4C) kapsamında çalışmış olanlar da bazı hallerde borçlanma yapabilir.
• Doktora veya uzmanlık eğitimi yapanlar belirli süreler için borçlanma yapabilir.

Şartlar:

• Borçlanma yapılacak sürelerde Türkiye’de sigortalı çalışmıyor olmak.
• Türk vatandaşı olmak (Bazı durumlarda mavi kart sahipleri de dâhil edilebilir).
• Borçlanma başvurusu sırasında ilgili belgelerin SGK’ya eksiksiz sunulması.

Geriye Dönük Borçlanma Türleri Nelerdir?

Her borçlanma türünün kendine özgü şartları ve sonuçları vardır. Bu bölümde en çok başvurulan borçlanma türlerini açıklıyoruz:

a) Askerlik Borçlanması

• Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı erkekler, askerlikte geçen sürelerini borçlanabilir.
• Borçlanma yapılan süre, emeklilikte prim gün sayısına eklenir.
• Ayrıca, bu süre emeklilik yaşının ve sigorta başlangıcının hesaplanmasında da kullanılabilir.

b) Doğum Borçlanması

• Kadın sigortalılar, her doğumdan sonra 2 yıla kadar çalışmadıkları süreleri borçlanabilirler.
• En fazla 3 çocuk için toplamda 6 yıla kadar borçlanma mümkündür.
• Borçlanılacak doğumların sigortalı çalışmadan sonra gerçekleşmiş olması şarttır.

c) Yurt Dışı Borçlanması

• Yurt dışında çalışan veya ev kadını olarak bulunan Türk vatandaşları borçlanma yapabilir.
• Borçlanma ile hem prim günü kazanılır hem de sigorta başlangıcı geriye çekilebilir.
• 18 yaşından sonraki süreler borçlanmaya dâhildir.
• Borçlanma yapılabilmesi için Türkiye’de sigortalı olma veya isteğe bağlı sigorta yaptırma şartı aranabilir.

d) Diğer Borçlanma Türleri

• Stajyer avukatlık, doktora, tıpta uzmanlık süreleri
• Gözaltında veya tutuklulukta geçen süreler
• Grev ve lokavtta geçen süreler
• 1416 sayılı Kanun kapsamında yurt dışında geçirilen öğrenim süreleri

Geriye Dönük Borçlanmanın Emekliliğe Etkisi

Borçlanma yapılan süreler hem prim gün sayısına hem de sigorta başlangıç tarihine etki eder. Bu da emeklilik yaşını doğrudan etkileyebilir.

Örnek Durum:

Ahmet Bey, 2000 yılında ilk defa sigortalı oldu. Ancak 1997 yılında askere gitmişti. Bu askerliğini borçlanarak prim gününe eklettiğinde, sigorta başlangıç tarihi 1997 yılına çekilir. Bu da daha erken emekli olabilmesi anlamına gelir.

Borçlanma ile Neler Kazanılır?

• Emeklilik yaşı öne çekilebilir.
• Eksik prim günleri tamamlanabilir.
• Emeklilik şartları daha erken yerine getirilebilir.

Geriye Dönük Emeklilik Borçlanması Nasıl Yapılır?

Borçlanma işlemi belirli adımlar izlenerek yapılır. Her bir borçlanma türü için belge ve işlem detayları değişmekle birlikte genel süreç aşağıdaki gibidir:

Adım Adım Başvuru Süreci:

1. SGK Borçlanma Talep Dilekçesi doldurulur.
2. Gerekli belgeler hazırlanır (yurt dışı hizmet belgesi, askerlik belgesi, doğum belgeleri vb.)
3. SGK’ya elden, posta yoluyla ya da e-Devlet üzerinden başvuru yapılır.
4. SGK, başvuruyu değerlendirir ve borçlanma yapılabilecek süreyi ve tutarı belirler.
5. Ödeme tebligatı gönderilir.
6. Belirtilen süre içerisinde ödeme yapılır.

Not: Borçlanma tutarı ödendiğinde, ilgili süre resmi olarak sigorta geçmişine eklenir.

Geriye Dönük Borçlanma Tutarı Nasıl Hesaplanır?

Borçlanma tutarı, başvurunun yapıldığı tarihteki asgari günlük kazancın belirli bir yüzdesi üzerinden hesaplanır. SGK her yıl bu oranları günceller.

2025 yılı itibarıyla örnek hesaplama:

• Asgari günlük kazanç: 715,00 TL
• Borçlanma oranı: %32
• Günlük borçlanma tutarı: 715 x %32 = 228,80 TL
• 360 gün borçlanmak isteyen bir kişi: 228,80 x 360 = 82.368 TL

Daha yüksekten prim ödemek isteyenler için günlük kazanç üst limiti de uygulanabilir. Bu şekilde emekli maaşı da daha yüksek olabilir.

Hangi Belgeler Gereklidir?

Borçlanma türüne göre istenen belgeler farklılık gösterebilir:

Askerlik Borçlanması İçin:

• Askerlik şubesinden alınan hizmet belgesi
• Nüfus cüzdanı fotokopisi

Doğum Borçlanması İçin:

• Doğum belgesi veya nüfus kayıt örneği
• Çalışılmadığına dair belge (SGK sorgusu)

Yurt Dışı Borçlanma İçin:

• Yurt dışı hizmet cetveli (ilgili ülkenin sosyal güvenlik kurumundan alınır)
• Pasaport fotokopisi ve giriş-çıkış tarihleri
• Türkiye’de çalışıldığını veya isteğe bağlı sigorta yapıldığını gösteren belge

Geriye Dönük Borçlanmada Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Borçlanma, emeklilik yaşını her zaman geriye çekmez. Borçlanmanın sigorta başlangıcını etkileyip etkilemediği kontrol edilmelidir.
• Borçlanılan süreler geri alınamaz. Ödeme yapıldıktan sonra iptal edilmesi zordur.
• Doğum borçlanmasında doğum sonrası çalışılmayan sürelerin olması gerekir.
• Yurt dışı borçlanmalarında ikili sosyal güvenlik anlaşmaları da göz önüne alınmalıdır.

Geriye Dönük Borçlanma Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Soru: Herkes geçmişe dönük borçlanma yapabilir mi?

Cevap: Hayır. Sadece SGK tarafından belirlenen süreler ve durumlar için borçlanma yapılabilir.

Soru: Yurt dışında ev hanımı olarak bulunduğum süreyi borçlanabilir miyim?

Cevap: Evet. Türk vatandaşı iseniz, ev hanımı olarak geçen süreler için borçlanma yapılabilir.

Soru: Borçlanma yaptıktan sonra hemen emekli olabilir miyim?

Cevap: Prim günü, yaş ve sigorta süresi şartları tamamlandıysa evet. Aksi takdirde diğer şartların da tamamlanması gerekir.

Soru: Ne kadar sürede sonuçlanır?

Cevap: Belgelerin tam olması hâlinde genellikle 1–2 ay içinde borçlanma kararı çıkar.

Geriye dönük emeklilik borçlanması, özellikle eksik prim günleri olanlar veya sigorta başlangıcını daha erken bir tarihe çekmek isteyenler için büyük bir avantaj sağlar. Yurt dışında yaşamış vatandaşlar, doğum sonrası çalışmamış kadınlar, askerlik hizmeti yapmış erkekler gibi birçok kişi bu imkândan faydalanabilir. Ancak sürecin doğru yönetilmesi, belgelerin eksiksiz hazırlanması ve ödemelerin zamanında yapılması büyük önem taşır.