Asgari İşçilikte Müfettiş İncelemesi Nasıl Yapılır?

Asgari işçilik yöntemi olarak bilinen uygulama, işveren tarafından işin yapılması için gerekli ölçüde işçinin bildirilip bildirilmediğini tespit etmek kaydıyla SGK tarafından yürütülmekte olan bir uygulamadır. Özellikle özel bina inşaatları ve ihale konularında gerekli olmaktadır. Ancak çoğunlukla bu uygulama gerçek çalışan sayısından daha fazla çalışan gösterilmektedir.

Asgari İşçilik Uygulaması

İşverenler tarafından bina yapımlarında yapı kullanma izin belgelerini yani iskan ruhsatlarını ve ihale konusu işlerinde de teminat alabilmeleri için Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından asgari işçilik uygulaması yapılmaktadır. Bu süreçten geçilebilmesi için ilgili müdürlük tarafından değerlendirme ve hesaplama sonucunda işverenin o iş ile ilgili olarak SGK’ya yeterli sayıda çalışanın olduğunu bildirmesi ve anlaşılması gerekmektedir. Şayet yapılacak hesaplama sonucunda işverenin ilgili iş ile ilgili SGK’ya eksik işçi bildirmiş olduğu ortaya çıkarsa, bu durumda eksik işçiliğe ait olacak primlerin SGK’ya ödenmesi gerekmektedir.

Diğer yandan özel binaların inşaatlarında ya da ihalelerde işin bitimden sonra o iş ile ilgili olarak yeterli sayıda işçilik bildirilip bildirilmediğinin tespiti için yapılan hesaplarında asgari işçilik oranları temel alınmakta ve binanın maliyetine ya da ihale konusu olan işe ait toplam KDV tutarı hariç hakkediş tutarına asgari işçilik oranları üzerinden yer almakta olan o işe ait asgari işçilik oranı uygulanarak işçiliğin yeterli olup olmadığına karar verilmektedir.

Müfettiş İncelemesi Talebi

SGK tarafından yapılacak hesaplamaların sonucunda eksik işçi bildirildiği tespit edilmesi halinde ve kendisine eksik işçiliğe yönelik prim borcu çıkarılan işverenlerin borca itiraz etmeleri ya da o işe ait malzemeli ya da sadece işçilik faturasının olduğunu ibraz etmeleri durumunda ise SGK müdürlüğü dosyayı müfettiş incelemesi için Rehberlik ve Teftiş Grup Başkanlığı’na gönderecek ve müfettiş incelemesi başlatılacaktır.

Yapılacak iş tanımı ile ilgili olarak özel durumlar bulunuyorsa, müdürlük asgari işçilik hesaplamasını yaparak bildiren işçinin yeterli olup olmadığını da tespit edemiyorsa, örnek olarak o iş ile ilgili asgari işçilik oranı belirlenemiyorsa, bu durum kapsamında zaten işveren rızası olmadan da dosya müfettiş incelemesine tabi tutulacaktır. Bunun dışında ise dosyanın müfettiş tarafından incelenmesine sevk edilip edilmeyeceği işverenin talebine bağlı olup işveren de müfettiş talep etmeden önce iyi düşünmelidir.

Müfettiş Talep Etmeden Önce Düşünülmeli

İşverenin müfettiş talebi öncesinde iyi düşünmüş olması gerekmektedir çünkü SGK müdürlükleri tarafından yapılan incelemede, yeterli işçilik bildirilip bildirilmediğini tespit için hesaplama yapılacakken, asgari işçilik oranları listesinde bulunan ilgili işe ait oranın yüzde 25 eksiği temel alınırken, dosyanın müfettiş incelemesine gelmesi halinde ise müfettiş listedeki asgari işçilik oranının tamamını almaktadır. Öncelikle buradan işverenin yüzde 25 kaybı yaşanmaktadır. Müdürlükler salt o iş ile ilgili işveren SGK’da hiç işyeri dosyası açılmamışsa, işyeri dosyası açtırmış olunsa dahi hiç işçilik bildirilmemişse, işi devamlı işyeri işçileri ile yapıldığının belirtilmemesi ya da asgari işçilik hesaplaması esnasında listede yer alan oranın yüzde 25 eksiğini değil de tamamı alınmaktadır. Bu bakımdan SGK tarafından yapılacak hesaplama sonucunda çıkarılacak işçilik borcuyla ilgili olarak müfettiş incelemesi istemeden önce iyi düşünülmelidir.

Bu açıdan KDV hariç malzemeli olmak üzere işçilik faturasının toplam tutarda binanın inşaat maliyet bedelinin ya da ihaleli işe KDV hariç olacak şekilde hakkediş bedelinin yüzde 25’inden fazla olmaması, KDV hariç sadece işçilik faturaları toplamının ilgili işe ait eksik işçilik tutarının yüzde 25’ten fazla olmaması halinde müfettiş incelemesi talep edilmemelidir. Malzemeli işçilik ve salt işçilik için faturalar bulunuyorsa ilgili tablolara bakarak hesaplama yapmak daha yararlı olacaktır.