İşyerinde Mobbing’e Maruz Kalan Çalışanlar Ne Yapabilir

İşyerinde çeşitli nedenlerden ötürü mobbinge maruz kalmak her ne kadar çalışma koşullarını zorlaştırsa da bu durumda olanlar yasal haklarına başvuru yaparak kendilerine yöneltilen durumdan kurtulabilmektedirler. Mobbing için yapılacaklar sayesinde bu durumdan kurtulmak mümkün olmaktadır.

Mobbing Nedir?

Mobbing tanımı itibariyle işyerinde çalışmakta olan kişiye aynı işyerinde çalışanlar tarafından uygulanan psikolojik şiddet, taciz, düşmanca tutum ve şiddet gibi davranışların hepsine verilen isimdir. Özellikle son yıllarda mobbinge maruz kalanların sayısında artış yaşanmaktadır. Konuyla ilgili olarak yanlış bilinenin aksine ise mobbing için herhangi bir kanun bulunmamaktadır. İlgili hükümler ise iş kanunu kapsamında düzenlenmektedir. Bu konuda çalışanın haklarını araması için ise mobbing unsurlarını bilmesi gerekmektedir.

Mobbing unsurları bir davranışın mobbing olarak görülmesini sağlamaktadır. Çünkü bir davranışın mobbing olarak sayılması için bu unsurları taşıması gerekmektedir. Öncelikle bu tür davranışların iş yeri sınırları içinde ve iş ilişkisi olarak yapılması gerekmektedir. İş ya da mesai saatleri dışında yapılan davranışlar mobbing olarak kabul edilmez. Ama işyeri kavramı sadece işin yapıldığı alan olarak görülmemelidir. Dinlenme odası, yemekhane, işyeri sınırları içinde kalan her alan da işyeri olarak kabul edilmektedir. Aynı zamanda iş ile ilgili olarak bir taşıt ile bir yere gidildiğinde bu alanlar da işyeri olarak kabul edilmektedir.

Mobbing Sayılan Davranışlar Neler?

Mobbing sayılan davranışlar çalışanın haklarını doğru şekilde arayabilmesi için önemlidir. Bir davranışın mobbing olarak sayılması için çalışan ya da işveren tarafından gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bir müşteri tarafından yapılan davranışlar mobbing olarak kabul edilmiyor. Fakat aynı işyerinde çalışmakta olan kişi ya da kişiler tarafından mobbing uygulanabilmektedir. Diğer bir unsur ise davranışın düşmanca ya da ahlak dışı bir tutum ile kasten yapılıyor olmasıdır. Kasıt olmadan yapılan davranışlar da mobbing olarak kabul edilmemektedir. Kişiye yönelik olarak düşmanca tavırlar örneğin tehdit, şantaj, taciz ve benzeri davranışlar olmaktadır. Çalışanın kasten bir çalışanın işlerini zorlaştırması da yine mobbing olarak görülebilmektedir.

Bu tanımlar dahilinde mobbing türleri üç ana başlıkta toplanmaktadır. Aynı kıdemler arasında bulunan kimseler arasında gerçekleşen davranışlar yatay mobbing olarak adlandırılır. Bu türden davranışlar eşit statü kapsamında olan ve rekabet içine girmiş kimselerde görülmektedir. Mobbing bir amir ya da müdür tarafından uygulanıyorsa bu durum da dikey mobbing olarak adlandırılmaktadır ve genelde en yaygın rastlanan mobbing türü budur. Bunun yanında ast tarafından üste uygulanıyorsa bu durum da dolaylı mobbing sayılmaktadır. İşyeri hiyerarşisi içinde üstün verdiği görevlerin yapılmaması gibi eylemler bu tanıma girmektedir.

Mobbing Gören Çalışan Ne Yapmalı?

Mobbing gören çalışanın yapacakları ilk olarak iş sözleşmesinin haklı neden ile feshedilmesidir. Özellikle üst tarafından asta uygulanan bir mobbing söz konusu ise haklı iş sözleşmesi fesih sebebi doğmaktadır. Mobbing işçiye diğer çalışanlar tarafından yapılıyorsa yine bu hakkını kullanması mümkündür. Çünkü işveren çalışanlar arasında eşit davranmalı ve aralarındaki ilişkide de bu eşitliği sağlamak ile yükümlüdür. Bir şikayet dahilinde işveren gerekli önlemleri almıyorsa mobbinge uğrayan çalışanın iş sözleşmesini fesih hakkı doğmaktadır.

Ancak tek bir davranıştan ötürü (taciz ya da büyük kavgalar hariç olmak üzere) mobbing söz konusu olmamaktadır. Mobbing için süreklilik esas alınmaktadır. Kötü ve düşmanca davranışlarından ikiden fazla tekrarlanması halinde mobbing oluşmaktadır. Mobbing yüzünden iş sözleşmesinin feshi yanında çalışan mobbing davası da açabilmektedir. Maddi ve manevi tazminat davası olarak görülecek bu dava için ispat esas olmaktadır. Mobbingin tanıklar ve kamera kayıtları gibi ispati halinde işveren tazminat ödemektedir.

SGK tarafından yayınlanan İş yerine psikolojik taciz (mobbing) yönetmeliği

Mobbing Sayılan Durumlar Nelerdir ?

• Mesleki yeterliliğin sorgulanması
• Kişiye güvenilmediğinin hissettirilmesi
• Kasten, verilen süre içinde bitirilemeyecek görevler verilmesi
• Kişiden bilgi saklanması
• Kişinin görmezden gelinmesi, gruptan izole edilmesi
• Yetkilerinin azaltılması
• Konuşurken Sözünün Kesilmesi
• İş Performansının Engellenmesi
• Yapılan İşin Sabote Edilmesi
• Sürekli Suçlanma ve Eleştirilme
• Gereksiz Görevler Verilmesi
• Pozisyonunun Küçümsenmesi
• Cinsel Tacize Maruz Bırakılması
• Sözlü ya da Yazılı Tehdit
• Kaba ve Kötü Sözlerle Rencide
• İş Performansının Aksi Yönde İşler Verilmesi,
• Alışılmış Düzenin Bozularak Farklı İşlere Yönlendirilmesi,
• Elinden tüm yetkilerinin alınması,
• Aynı pozisyona kendisi ile beraber başka birinin de atanması,

gibi durumlar Mobbing durumlarından sayılabilir.

Mobbingin Unsurları Nelerdir ?

• İş yerinde veya kanunen iş yeri sayılan yerlerde gerçekleşmelidir.
• Düzenli ve Sistemli bir şekilde yapılmalıdır.
• Sürekli olarak yapılmalıdır.
• Kasıtlı olarak yapılmalıdır.
• Yıldırma, soyutlaştırma ve işten uzaklaştırma amacı taşımalıdır.
• Çalışanın kişiliğinde, mesleki durumunda veya sağlığında zarar ortaya çıkmalıdır.