Kıdem Tazminatında Güney Kore Modeli Nedir?

Son zamanlarda sıklıkla gündeme getirilen reform ile kıdem tazminatında fonlu sisteme geçilmesi bekleniyor. Ancak bu duruma işçi sendikaları karşı çıktığı için yapılması istenen reform hayata geçirilemiyor. Konuyla ilgili son olarak ise Güney Kore modeli gündeme geldi. Güney Kore, 15 yıl önce yaptığı reform ile birlikte kıdem tazminatını bireysel emeklilik sistemine entegre etti ve günümüzde Kore’deki emeklilik fonlarının büyüklüğü de 365 milyar dolara ulaştı.

Kıdem Tazminatında Yeni Öneri

Uzun bir süredir kıdem tazminatının bireysel emeklilik sistemi içinde yeniden ele alınması söz konusu ediliyor. Halihazırdaki tasarılara göre bireysel emeklilik sistemi en baştan ele alınacak ve tamamlayıcı emeklilik sistemi adı verilen yeni bir sisteme dönüştürülecek. Bu sisteme geçiş yapıldığında kıdem tazminatı reformu da gerçekleşmiş olacak ve BES ve kıdem tazminatının da entegresi sağlanacak. Ancak bu konuda öne sürülen itirazlar yüzünden kıdem tazminatında nasıl önlemlerin alınacağı merak ediliyor.

Konuyla ilgili olarak dünyadaki sistemlere bakıldığında bu sisteme benzeyen modellerin bulunduğu görülüyor. Önce dünya genelindeki emeklilik sistemlerinin nasıl uygulandığına değinilecek olursa, neredeyse tüm ülkelerde birinci, ikinci ve üçüncü basamak halinde üç ayrı kategori kapsamında emeklilik sistemleri bulunuyor. Buna göre birinci basamak olarak adlandırılacak yöntem, bir tür SGK yapılanmasına benziyor ve kamu tarafından sunuluyor. İkinci basamak ise emekli olmak için işyeri bazlı olan özel emeklilik sistemi görülüyor ve gelişmiş tüm ülkelerde bu model uygulanıyor. Bu durum bireysel emeklilik sistemi olarak da adlandırılabilir. Son basamak emeklilik sistemi ise kişilerin primlerini kendilerinin ödediği ve tasarruf fonlarına dayanan emeklilik sisteminde görülüyor.

Güney Kore Gündeme Geldi

2017 yılında Türkiye’de bireysel emeklilik sistemine katılım yapmak zorunlu hale getirilmişti. Ancak sistemde yeterli görülmeyen haller yüzünden şimdi yapılmak istenen değişiklik, en temelde işverenin de çalışanlar gibi sisteme katkı sunacağı, aynı şekilde devletin de katkı sağlayacağı bir sisteme geçilmek istenmesi. Bu bakımdan çalışandan, işverenden kesilen primler ve devletin de katkı sunduğu sistem tamamlayıcı emeklilik sistemi olarak adlandırılıyor. Fakat bu durum kıdem tazminatında da fonlu bir sistem yaratmayı hedefliyor ve bu durum bazı sorunları beraberinde getirebilir.

Dünya örneklerine bakıldığında bireysel emeklilik sistemi ile kıdem tazminatını entegre hale getirmiş tek bir ülke bulunmaktadır. Güney Kore’de 15 yıl önce uygulanmaya başlanmış sistem, günümüze kadar herhangi bir sorun yaratmadan ulaştı. Güney Kore’de de diğer ülkelere benzer bir şekilde 3 kademeli emeklilik sistemi bulunuyor. Kamu emeklilik sistemi dahilinde 1980’lerin sonunda ulusal emeklilik sistemi oluşturuldu. 18 – 59 yaşları arasında olan herkes sisteme dahil edilerek en az 10 yıl sisteme gereken prim ödemelerini yapmaları zorunlu hale getirildi. Kadın ve erkeklerde emekli olma yaşı da 61 olarak belirlendi. Bu sistemden sonra Güney Kore, kıdem tazminatı sistemini geliştirdi ve çalışanların sisteme katılması zorunlu hale getirildi. Sistem bütün olarak işverenler tarafından finanse edilmekte ve çalışanlar işten ayrılsın ya da işveren tarafından işine son verilmesi halinde 1 yıllık çalışma ile en az 30 günlük ücret alabiliyorlardı.

2005 Yılında Sistem Değişti

Güney Kore’de ise 2005 yılında ise kıdem tazminatları emeklilik planlarına dönüştürüldü. Buna göre işveren ve çalışanlar kendi tercihleri olan özel emeklilik planlarını seçebiliyorlar. İşveren de çalışanın emekliliğine katkı sağlıyorlar. Katkılar da vergi indirimleri ile devlet tarafından destekleniyor. Çalışanlar paralarını istedikleri zaman hesaplarından çekemiyor ve ancak ev satın alınacağı, şirket iflası ya da doğal afet gibi durumlarda paralarını kullanabiliyorlar. Sistem Kore’de bu şekilde sorunsuz işlemesine karşılık, Türkiye’de kıdem tazminatlarının işveren lehine kullanılmasından çekiniliyor.

Hangi Kodla Çıkışım Verilirse Kıdem Tazminatı Alabilirim?

Kıdem Tazminatı Hesaplama Nasıl Yapılır ?

15 Yıl ve 3600 gün ile Kıdem Tazminatı Nasıl Alınır?