İşçinin Aldığı Rapor Emekliliği Etkiler Mi?

İşçilerin istirahat raporunun emeklilik süresine etkisi, sık sık merak edilen konuların arasında gelmektedir. Öncelikle rapor almak, maaş kesintisine sebep olur mu, detaylarıyla aktarılmalıdır.

Raporlu Günler İçin İş Göremezlik Ödeneği Şartları

İşçinin, SGK ile anlaşmalı hastanelerden aldığı sağlık raporu sebebi ile öncelikle çalıştığı işyeri, raporlu gün kadar ücret kesintisi yapma hakkına sahiptir. Bu günler için SGK sorumludur.

Sosyal Sigortalar Kanunu’nun 37. Maddesinde, hastalık sebebiyle geçici iş göremezliğe uğrayan sigortalılardan geçici iş göremezliğin başladığı tarihten önceki bir yıl içinde en az 120 gün hastalık sigortası primi ödemiş olma şartı aranmaktadır. 120 sigortalılık gününü tamamlayan ve halihazırda sigortalılık niteliği devam edenlere, geçici iş göremezliğin üçüncü gününden başlamak üzere, her gün için geçici iş göremezlik ödeneği verilmektedir. Görüldüğü üzere, yasa hükmü uyarınca sigortalılara, ilk iki gün için geçici iş göremezlik ödeneği verilmemektedir.

İş Göremezlik Ödeneği Nasıl Alınır?

Sosyal Sigortalar Kanunu’nun 89. maddesi gereğince, iş kazası, meslek hastalığı veya hastalık halinde verilecek geçici iş göremezlik ödeneği, sigortalının sağlık tesislerine yatırılmak yahut bakımı Kurumca sağlanarak kaplıca veya içmelere gönderilmek yoluyla tedavi ettirildiği takdirde, 78 ve 88. maddeler gereğince hesaplanacak günlük kazancının yarısı, ayakta tedavi ettirildiğinde ise üçte ikisidir. Geçici iş göremezlik ödenekleri haftalık olarak ve işledikten sonra kurumca verilmektedir. Raporun, Sağlık Bakanlığı sağlık tesisinden ya da SGK ile anlaşmalı özel sağlık kurumlarından alınması halinde geçici iş göremezlik ödeneği verilmektedir. SGK ile anlaşma yapmamış özel kurumlardan alınan sağlık raporlarına geçici iş göremezlik ödeneği verilmemekte, ancak bu raporun sağlık bakanlığı hastanelerine onaylatılması halinde geçici iş göremezlik ödeneği verilmektedir.

İşveren Raporlu Günler İçin Ödeme Yapmakla Yükümlü Müdür?

İşverenlerin ne istirahat süresinin ilk iki gün için, ne de tüm istirahat süresince ücret ödeme ve sigorta günü bildirme yükümlülüğü bulunmamaktadır. Ancak, işveren dilerse sigortalıların istirahatli (raporlu) bulundukları sürede atıfet kabilinden (iyilik olsun diye) işçilere ücretlerini ödeyebilir. Bunda herhangi bir sakınca bulunmamaktadır. Sigortalıların istirahat süresince çalışmaları yasaklanmış olup, çalışmadan ücret almaları mümkündür.

• Bu durumda raporlu işçinin sigortası kesilir mi? Hayır. Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan geçici iş göremezlik ödeneği alan sigortalılara istirahatlı bulundukları devrede işverenlerce ödenen geçici iş göremezlik ödeneği ile o devredeki kazancı arasındaki fark ücretlerin veya bu devrede Sosyal Güvenlik Kurumu’nca ödenen geçici iş göremezlik ödeneği dikkate alınmadan ödenen tam ücretlerin tüzük, yönetmelik, toplu sözleşme gibi genel düzenleyici tasarruflara dayanarak veya işverence atıfet kabilinden ödenmiş olmasına bakılmaksızın prime tabi tutulması ve istirahatli sigortalının SGK’ya bildirime devam edilmesi gerekmektedir.
• Raporlu günler hizmet süresinden sayılır mı? Hayır. Bu fark ücretlerin prime esas asgari günlük kazancın altında kalması halinde, prime esas asgari günlük kazanca tamamlanmak suretiyle iş kazaları ve meslek hastalıkları sigortası primi de dahil olmak üzere prime tabi tutulması ve bu primlerin ilişkin olduğu sürenin, aylık prim ve hizmet belgesinde gün sayısı olarak gösterilmesi gerekmektedir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 48. maddesindeki, “Hastalık nedeni ile çalışılmayan günlerde Sosyal Sigortalar Kurumu tarafından ödenen geçici iş göremezlik ödeneği aylık ücretli işçilerin ücretlerinden mahsup edilir.” hükmünün bir zorunluluk olarak dikkate alındığı görülmektedir. Ancak, uygulamada farklı görüşler de olmakla birlikte, bu düzenleme, hastalık nedeni ile çalışılmayan günlerde Sosyal Sigortalar Kurumu tarafından ödenen geçici iş göremezlik ödeneğinin aylık ücretli işçilerin ücretlerinden mahsup edilebilmesi noktasında işverene bir takdir yetkisi vermektedir. Dolayısıyla, işverenlerin raporlu işçiye bu sürede ücret ödeme yükümlülüğü olmadığı gibi, ücret ödenmemişse sigorta primi de yatırması söz konusu olmayacaktır.

Raporlu Günlerin Emekliliğe Etkisi Nedir?

Rapor almak emekliliği etkiler mi konusunda cevap çok nettir, evet etkiler. Raporlu günler emeklilikte sayılmaz ve prim gün sayısı toplanırken raporlu günler hesaba katılmaz. Raporlu günler için işverenin kural olarak, ücret ödeme yükümlülüğü yoktur. Bu sebeple, işçisine raporlu günlerde ödeme yapmayan işveren, SGK’ya raporlu günleri 01-İstirahat olarak bildirmekte ve böylece bu işçi için sigorta primi ödememektedir.  Bu nedenle de, SGK hizmet dökümünde 01-İstirahat olarak bildirilen günler, emeklilikte dikkate alınmayacaktır. Üst üste rapor alınır mı? sorusunun cevabı ise tamamen sağlıkla ilgili olup ilgili sağlık kurumunun geçerli sağlık raporu vermesi durumunda, işçi iş yerinde yasal olarak kesinlikle çalıştırılamaz. Bu sebeple SGK prim günleri, eksik yatmak durumunda kalınacaktır.

Engellilik Durumunda Sağlık Raporunu Emekliliğe Etkisi Nedir?

Ekim 2008 tarihi ve sonrasında, yaş şartı olmaksızın emekli hakkı elde etmek için engellilerin üç şartı yerine getirmeleri gerekiyor.

• Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce yüzde 60 ve daha fazla oranda hastalık veya özürü bulunan ve bu nedenle malullük aylığından yararlanamayanlara, en az onbeş yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır.
• Yetkili sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının yüzde 50 ile yüzde 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 günde emekli olabilmektedirler. Yüzde 40 ile yüzde 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün prim bildirilmiş olanlar herhangi bir yaşa bağlı olmadan özürlü sıfatıyla erken emekli olabilmektedirler. Fakat yukarıda sayılan şartlar 01 Ocak 2015 gününden sonra işe girenler için geçerli olup, kanunun ek ve geçici maddeleriyle kademe getirilmiştir. Böylelikle, engelli raporu emekli maaşını etkiler mi sorusunun cevabı da verilmiş olmaktadır.
• 01 Ekim 2008 gününden önce sigortalı olup engeli nedeniyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış durumda olan sigortalılar hakkında, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’na göre sigorta başlangıç tarihlerine ve engellilik oranlarına göre emekli edilirler. Bunlardan 18 yaşından önce işe girmiş olanlar varsa işe giriş tarihleri değil, 18 yaşını ikmal ettikleri tarihler dikkate alınmaktadır.

Engelli Memurlarda Emeklilik

01 Ekim 2008 gününden önce işe başlamış eski memurlarda geçiş süreci kanunun geçici 4 üncü maddesi ile;

• 5434 sayılı Kanun gereğince kanuni tabiriyle engelli kadrosu ile başlayan memurlar ile engelli kadrosunda olmamasına rağmen memur olmadan önce yüzde 40 ve daha fazla oranlı raporu olanlar 15 yıllık yani 5400 günlük süreyle emekli olmaktadırlar.
• Doğuştan özürlü olup ellerinde raporu olmayanlar: 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten (01.10.2008 gününden) önce 5434 sayılı Kanun hükümlerine tabi olarak çalışmaya başlamış olup, çalışmaya başlamadan önce ilgili mevzuatına göre alınmış ve en az yüzde 40 oranında özürlü olduklarını gösterir sağlık kurulu raporu bulunanlar ile en az yüzde 40 oranında doğuştan özürlü olduklarını belgeleyenlerden aylık talep tarihinde memur (kamu görevlisi) olanlar; en az 5400 gün (15 tam yıl) uzun vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş ya da emeklilik kesintisi ödenmiş olması kaydıyla, istekleri halinde emekli olabilmektedirler.