Emeklilik Nedeniyle İşten Ayrılma

Ülkemizde, diğer ülkelerde olduğu gibi belirli bir süre çalışan ve prim ödemesi yapan kişilere emeklilik hakkı tanınmaktadır. Emeklilik hakkı kazanan kişiler emekli maaşı da alırlar. Bunun amacı çalıştıkları zamandaki yaşam standartlarının emekli oldukları zaman da devam edebilmesidir. Bireyler, emekli oldukları zaman emeklilik nedeniyle işten ayrılmak zorunda kalırlar. Biz de yazımızda bu konuyu ele alacağız.

Emeklilik, bir süre çalışan kişilerin daha sonradan çalışma hayatına kendi isteği ile ya da şartları sağladığı için son vermesidir. Emekli olabilmek için yaş şartları, sigortalılık süresi ve prim ödeme süresi tamamlanmalıdır.

Ülkemizde üç çeşit sigortalılık kapsamı vardır: SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı. Bu kapsamda sigortalı olanlar için de emekli olma şartları değişebilmektedir. Bu yüzden emekli olma talebinde bulunmadan önce, kendi kurumunun istediği sigortalılık şartları öğrenilmelidir.

Kanunda belirtilene göre iki çeşit emeklilik bulunmaktadır. Bunlardan ilki sigortalı vatandaşın bağlı olduğu kurumdan emeklilik, yaşlılık ya da malullük aylığı ya da toptan ödeme alarak ayrılmasıdır. Bunun için belirlenmiş olan prim günü tamamlanmalı ve yaş beklenilmelidir.

4857 sayılı İş Yasasında belirtilene göre, sigortalı bir işçinin bağlı olduğu kurumdan emeklilik, yaşlılık ya da malullük aylığı ve toptan bir ödeme için ayrılması durumunda, kıdem tazminatı almaya hak kazanabilmektedir. Emeklilik nedeniyle işten ayrılma da bu kapsamdadır. Buna göre, bu durumda olan kişinin kurumunda emekli aylığı ya da toptan ödeme alabilmesi için bunlara hak kazanmış olmalıdır. Ayrıca bunlara ek olarak bahsi olan işler için başvuruda bulunması ve işverene gerekli belgeleri teslim etmesi gerekmektedir. Bu işlemler sonucunda emeklilik nedeniyle işten ayrılması için denetlemeler yapılır.

İşçi, gerekli belgeleri teslim ettiği takdirde işverene kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğü doğmaktadır. Ödeme için belirlenecek faizde bu tarih esas alınır.

Emeklilik İle İşten Ayrılma

Emeklilik nedeniyle işten ayrılma kapsamında sigortalı olan kişiler 15 yıllık bir çalışma süresinden ve 3600 günlük prim ödemesinin tamamlanmasından sonra emeklilik hakları gelmese bile emekli olabilirler. Sigortalı çalışan kişilerin emeklilik zamanları gelmediği halde 15 yıldan sonra işten ayrılmak istemelerinin nedeni kıdem tazminatını almaktır. Emeklilik nedeniyle işten ayrılmak isteyen bu kişilerin 15 yıllık çalışma sürelerini aynı iş yerinde tamamlamasına gerek yoktur. Sigorta başlangıçlarından itibaren 15 yıllık çalışma süresini tamamlamış olmaları yeterlidir. Burada bilinmesi gereken diğer bir konu da, son iş yerinde çalışılan süre kadar o yerden kıdem tazminatı alınabilecektir.

Kıdem Tazminatı

Kıdem tazminatı, bir işçinin bir işverenin iş yerinde belirli bir süre çalışması ve sonrasında da işini kaybetmesi halinde, iş yerine verdiği katkı göz önüne alınarak, geçmişteki hizmetlerine karşılık olarak aldıkları toplu paradır. İş Kanunlarında, kıdem tazminatının hesabı, nasıl ödendiği ve şartları belirlenmiştir.

Kıdem Tazminatının Şartları

Emeklilik nedeniyle işten ayrılma durumunda kıdem tazminatı alınma hakkı doğsa da bazı durumlarda işçiler kıdem tazminatı alamazlar. Kıdem tazminatı feshe bağlı haklardandır. Bir işçinin kıdem tazminatı almaya hak kazanabilmesi için o iş yerinde en az 1 yıl çalışmış olması gerekmektedir.

İşçinin o iş yerinde çalışmaya başladığı sürecin başlangıcı en az 1 yıllık sürenin başlangıcı olarak kabul edilir. Ön anlaşmanın yapılması ile süre başlamaz. İşçi eğer çıraklık dönemi de geçirmişse bu dönemdeki süreler kıdem tazminatına etki etmez, fakat deneme süreleri kıdem tazminatında dikkate alınmaktadır. İşçinin bu çalışma süresi fesih bildirildiği anda sona erer ve kıdem tazminatının ödeneceği süre bu kapsam içerisinde hesaplanır.

Bazı durumlarda emeklilik nedeniyle işten ayrılma durumları işverenler tarafından eleştirilmektedir. Bu durumlardan birisi işçinin istifasını verdiği an işverenin kıdem tazminatını ödeyebilecek gücünün bulunmamasıdır. Fakat bu gibi durumlara karşın işveren her daim hazırlıklı olmalıdır. Bu hazırlıklı olma durumu emeklilik nedeniyle işten ayrılma sonucunda işten ayrılan işçiler için önemlidir. Bazen kıdem tazminatı senet ile ödenebilir. Senedi kabul edip etmemek ise işçinin iradesine kalmıştır.

İşverenler tarafından eleştirilen bir diğer durum da işçinin işten bir anda ayrılmasıyla aksayan işlerdir. Böyle bir durumda, işverenin aksayan işleri durdurmak için yeni birisini işe alması zaman gerektirir ve bu süreçte de işveren maddi kayıplarla karşılaşabilir.