Doğum ve Evlat Edinme Sonrası Yarım Çalışma Ödeneği

6663 sayılı Kanun’un getirdiği maddeye göre, doğum yapan, evlat edinen kadın veya erkeğe, bazı yönetmelikler uygulanmaya başlamıştır. 6663 sayılı Kanunu özetleyecek olursak, bu kanuna göre, doğum yapan kadınlar ve evlat edinen kadın veya erkek, yarım çalışma ücretini ve bununla birlikte, çalışmadığı günlere ait olan ücretini, İŞ-KUR aracılığı ile alma hakkına sahiptir.

Kadınların, doğum sonrası yapacakları izin müddetinin bitiminden sonra, kadın çalışanlara istekleri doğrultusunda, ücretsiz izin verilmesi getirilmiştir. Bununla birlikte, bu hak, 3 yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek çalışanlara da tanınmıştır. Bu kapsamda;

• Birinci doğum için 60 gün
• İkinci doğıum için 120 gün
• Sonraki doğumlar için ise 180 gün olmak üzeredir.

Bu doğrultuda, ücretsiz izinler, haftalık çalışma süresinin yarısı kadar verilmektedir. Ancak bazı istisnai durumlar da bulunmaktadır. Eğer çoğul bir doğum söz konusu ise o zaman, verilen bu sürelere 30 gün daha eklenir. Bir diğer istisnai durum ise, engelli çocuk doğumu için geçerlidir. Engelli çocuk doğumları için ise bu süreler, bir yıl, yani 365 gün olarak uygulanır. Ancak bununla birlikte, yarım çalışma isteği, çalışana bağlıdır. Eğer işçi isterse, yarım çalışma uygulanır.

Doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği durumuna hak kazanabilmek için bazı şartlar bulunmaktadır. Bu şartları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

• 4857 sayılı Kanunun 74. maddesine göre belirlenmiş sürelere uyarak yarım çalışmaya başlamak
• 4857 sayılı Kanunun 63. maddesine göre belirlenmiş haftalık çalışma süresi yarısına kadar çalışmış olmak
• Doğum veya evlat edinme tarihinden önceki son 3 yılda en az 600 gün olacak şekilde işsizlik sigortası primi belirtmiş olmak
• Doğum veya evlat edinme sonrası, analık izninin bittiği tarihten başlayarak, bir ay, yani 30 gün içinde, İŞKUR birimine evlat edinme ve doğum sonrası çalışma ödeneği için, doğum veya evlat edinme sonrası yarım çalışma belgesi aracılığı ile başvurmak

Bütün bu şartlar, doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği kazanmak için gereken hususlardır.

Doğum ve Evlat Edinme Sonrası Yarım Çalışma Ödeneğinden Yararlanma Süresi

Evlat edinme ve doğum sonrası çalışma ödeneği durumundan yararlanma süresi ise, doğum sonrası 8 hafta olarak belirlenmiş,  analık izninin bittiği tarihi takip eden günden itibaren başlar ve bununla birlikte oluşacak herhangi bir sebepten dolayı,  4857 sayılı Kanunun 74. maddesinin ikinci fıkrasında gösterilen süre bitiminin son tarihini geçemez.

Başvuru zamanı, herhangi bir gecikme durumu olmuşsa, bu gecikme günleri, doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği almaya hak kazanılan süreden düşülür. Ve ödeme bu şekilde yapılır.

Örneğin, 16.4.2018 tarihinde 8 haftalık analık hali ödeneği biten ve ikinci çocuğu olan kadın çalışanlar, 26.6.2018 tarihinde başvurdukları zaman, 120 günlük evlat edinme ve doğum sonrası çalışma ödeneği gecikme süresi olarak belirlenen, 71 günlük süreden faydalanamazlar. Ancak geriye kalan 49 gün için belirlenen yarım çalışma ödeneğinden yaralanabilirler.

Ödeneğin Günlük Miktarı ve Sigorta Primleri

Günlük olarak belirlenen asgari ücretin brüt miktarı, yarım çalışma ödeneğinin günlük miktarıdır. Herhangi bir vergi veya kesintiye maruz kalmayan bu ödemeler, damga vergisinin de dışında tutulur. Örnekle anlatacak olursak, diyelim ki, haftalık çalışma süresinin yarısı kadar çalıştınız. Bu durumda size bir aylık süre için, 15 günlük ödeme yapılır. Bunun yanı sıra, raporlu ve diğer günler de göz önünde bulundurularak ödemeler yapılır. Bu duruma da örnek verecek olursak, çalışan bir ay boyunca, 10 gün raporlu ve 20 gün yarım çalışma şeklinde çalışmış ise, işveren 10 günün ücretini ödemek zorundadır. Doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği almaya hak kazanma koşulu sağlanmış ise, bu 10 gün, YÇÖ ödemesi olarak yapılır.

Yarım çalışma ödeneği, ödeneceği gün sayısı kadar sigorta primleri, esas kazanç alt sınırı baz alınarak %32,5 olarak belirlenir ve bu şekilde prime ödenir. Yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranları, sigortalı kişinin prime esas kazancının yüzde %20’i olarak belirlenir. Genel sağlık sigortası primi ise   % 12,5 şeklindedir. Yarım çalışma ödeneği süresi, işveren tarafından karşılanan prim bilgileri göz önünde bulundurularak hesaplanır. Ancak bu durumda, aylık 15 günü geçilmemelidir.

Yarım Çalışma Ödeneğinin Uygulanmayacağı Durumlar

Aşağıda belirtilen durumlarda yarım çalışma ödeneği uygulanmaz:

• Yarım çalışma ödeneği, geçici iş görmezlik ödeneği tahsis edilmeye hak kazanan kişilere verilmez.
• Çocuğun hayatını kaybetmesi veya evlatlık prosedürünün ortadan kalkması gibi durumlarda, bu gibi durumların olduğu tarihten itibaren, yarım çalışma ödeneğinin ödenmesi durdurulur.
• Kanuna esasen, haftalık çalışma süresinin yarısına denk gelecek kadar ücretsiz izine sahip çalışan, bu süre boyunca diğer bir işte çalışması durumunda, çalıştığı süre hesaplanır. Ve çalışan bu süre boyunca ödenekten faydalanamaz.
• Çalışanın işyerinden ayrılması durumunda, ödeneği işten ayrılma tarihinden başlayarak durdurulur. Başlangıçta belirlenen yarım çalışma, ödeme zamanının bittiği tarihi geçememek kaydı ile, yeni bir işe başlaması durumunda, geriye kalan hakkından faydalanabilir.

İşveren, çalışanın evlat edinme ve doğum sonrası çalışma ödeneği durumundan faydalanmasına engel olamaz. Böyle bir hak söz konusu değildir. Çalışanın aynı zamanda, iş yerine de yarım çalışma ödeneğinden faydalanmak istediğini bildirmesi gerekir. Bunu bir dilekçe aracılığı ile yapar. Çalışmanın takvimi ve saat aralıkları, işveren tarafından belirlenir. Ve bu çalışma saatlerine uyarak, yarım ödeme yapılır.