Tarımsal Amaçlı Kenevir Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır, Teşvikler Neler?

Tarımsal amaçlı kenevir yetiştiriciliği, son yıllarda ülkemizde yasal düzenlemelerle birlikte dikkat çeken ve çiftçilerin ilgi gösterdiği üretim alanlarından biri hâline gelmiştir. Sanayi, tekstil, inşaat ve ilaç sektörlerinde yaygın kullanımı olan kenevir, uygun şartlar sağlandığında oldukça verimli ve kazançlı tarım ürünü olabilir.

Ancak kenevir yetiştiriciliği serbest şekilde yapılamaz. Kenevir üretimi yapmak isteyen kişilerin Tarım ve Orman Bakanlığı’na başvurarak izin alması gerekir. Aynı zamanda ekim yapılacak alanın denetim ve kayıt altına alınması şarttır. Kenevirin yasal çerçevede nasıl üretileceğini, hangi destek ve teşviklerin sağlandığını, başvuru sürecini, tarımsal kenevirin kullanım alanlarını ve ekim tekniklerini detaylandıracağız.

Kenevir Nedir, Nerelerde Kullanılır?

Kenevir, Cannabaceae familyasına ait, lifli yapısıyla tanınan, çok yönlü kullanım alanına sahip bitkidir. İçeriğindeki THC oranı kontrol altında tutulduğunda yasal sınırlar içinde üretimi yapılabilir. Sanayi keneviri (endüstriyel kenevir) uyuşturucu özelliği taşımadığı için pek çok ülkede yasal olarak tarımı yapılmaktadır.

Kenevirin başlıca kullanım alanları:

• Tekstil sanayisi: Kumaş, çuval, ip üretiminde.
• İnşaat sektörü: Kenevir betonu (hempcrete), yalıtım malzemeleri.
• Otomotiv sektörü: Hafif parça üretimi.
• Kağıt sanayisi: Sürdürülebilir kağıt ve karton üretimi.
• Tıbbi ve kozmetik sektör: Yağ ve liflerinden elde edilen özlerle.
• Hayvancılık: Kenevir tohumu hayvan yemi olarak değerlendirilebilir.

Türkiye’de Kenevir Yetiştiriciliği Yasal mı?

Evet, Türkiye’de kontrollü ve izinli kenevir üretimi yasaldır. 2016 yılında yayımlanan yönetmelikle, belirli illerde ve Tarım Bakanlığı’nın onayı ile tarımsal amaçlı kenevir yetiştiriciliğine izin verilmiştir. İzinler 3 yıla kadar verilir ve sürekli denetime tabidir.

Yasal çerçevede bilmeniz gerekenler:

• İzinsiz kenevir yetiştirmek suçtur ve cezai yaptırımı vardır.
• Tarımsal üretim için il/ilçe tarım müdürlüklerine başvuru yapılmalıdır.
• Üretim sadece lif ve tohum amacıyla yapılabilir.
• Kenevirin çiçek veya reçinesinden ürün elde etmek yasaktır.
• Her yıl yeniden ekim bilgisi kuruma bildirilmelidir.

Not: Kenevir üretimi narkotik bir kontrol altında yürütülür. Tarlalar belirli aralıklarla denetlenir.

Kenevir Üretimi İçin Gerekli Belgeler ve Başvuru Süreci

Kenevir yetiştirmek isteyen çiftçilerin, üretim öncesinde ilçe tarım müdürlüğüne başvurarak resmi izin alması zorunludur. Başvuru süreci her yıl ocak ayı itibarıyla başlar ve mart ayına kadar devam eder.

Başvuru için gerekli belgeler:

• Dilekçe (il/ilçe tarım müdürlüğüne hitaben yazılır)
• Nüfus cüzdanı fotokopisi
• Tapu veya kira kontratı (üretim yapılacak araziye ait)
• Adli sicil kaydı
• Kenevir üretimi yapacağına dair taahhütname
• Varsa daha önce alınan izin belgeleri

Süreç nasıl işler?

1. Gerekli evraklarla birlikte il/ilçe tarım müdürlüğüne başvuru yapılır.
2. Ekipler başvuru yapılan araziyi yerinde kontrol eder.
3. Uygun görülürse üretim izni 3 yıllık verilir.
4. Her yıl şubat ayında yeniden ekim bilgisi beyan edilmelidir.

Hangi Şehirlerde Kenevir Yetiştiriciliği Serbest?

Türkiye’de Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından belirlenen bazı illerde kenevir üretimi yapılabilmektedir. İller zamanla güncellenebilmekle birlikte genel olarak Karadeniz ve Orta Anadolu bölgelerinde yoğunlaşır.

Kenevir üretimine izin verilen illerden bazıları:

• Samsun
• Amasya
• Kastamonu
• Zonguldak
• Çorum
• Tokat
• Karabük
• Yozgat
• Malatya
• Antalya
• Burdur
• Uşak

Not: Yeni başvuru yapmak isteyen üreticiler, il/ilçe müdürlüklerinden güncel şehir listesine ulaşmalıdır.

Kenevir Ekiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Tarımsal kenevir yetiştiriciliği teknik bilgi ve dikkat ister. Bitkinin iklim, toprak ve bakım gereksinimleri doğru sağlanmazsa verim düşük olabilir. Özellikle lif ve tohum için üretim yapılacaksa uygun ekim zamanı ve hasat süreci önemlidir.

Ekimle ilgili temel bilgiler:

• Toprak seçimi: Hafif, humuslu ve su tutmayan topraklar tercih edilmelidir.
• Ekim zamanı: Genellikle nisan ortası – mayıs başı arası idealdir.
• Tohum seçimi: Sertifikalı, düşük THC’li sanayi keneviri tohumları kullanılmalı.
• Sulama: Çimlenme ve ilk gelişim dönemlerinde düzenli yapılmalı.
• Gübreleme: Azot ağırlıklı gübreleme önerilir.
• Hasat: Lif için 80-100 gün, tohum için 120 gün sonra yapılır.

Tarımsal Amaçlı Kenevirden Elde Edilen Ürünler

Kenevir bitkisi neredeyse tamamı değerlendirilebilen bir tarım ürünüdür. Sadece sapı değil, tohumu ve yaprakları da farklı alanlarda kullanılabilir. Bu yönüyle sürdürülebilir ve ekonomik değeri yüksek üründür.

Kenevirden elde edilen başlıca ürünler:

• Kenevir lifi: Tekstil, ip, çuval, halat yapımında.
• Kenevir tohumu: Yağ sanayi, yem ve gıda katkısı.
• Kenevir yağı: Kozmetik ve takviye ürünlerde.
• Kenevir özü (CBD): Türkiye’de üretimi yasaklı olsa da bazı ülkelerde ilaç sektöründe kullanılır.
• Odunsu sapları: İnşaat sektörü ve biyoyakıt üretiminde.

Not: Türkiye’de sadece endüstriyel kullanım serbesttir; tıbbi amaçlı üretim henüz yasal değildir.

Kenevir Yetiştiricilerine Sunulan Devlet Teşvikleri

Tarım ve Orman Bakanlığı ile bazı kalkınma ajansları, kenevir üretimini teşvik etmek amacıyla çeşitli destek programları uygulamaktadır. Bu teşvikler hem tarımsal üretimi artırmayı hem de yerli sanayiye ham madde sağlamayı hedefler.

Sunulan başlıca destekler:

• Mazot ve gübre desteği (dekar başına ödeme)
• Sertifikalı tohum desteği
• Kırsal kalkınma hibeleri (makine, ekipman alımı için)
• TAR-GEL ve IPARD destekleri (bölgeye göre değişir)
• Ziraat Bankası düşük faizli tarım kredileri

Not: Teşviklerden yararlanmak için ÇKS (Çiftçi Kayıt Sistemi)’ne kayıtlı olmak gerekir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Kenevir üretmek istiyorum, ilk adım ne olmalı?

İlk olarak bağlı olduğunuz il/ilçe tarım müdürlüğüne giderek bilgi almalı ve başvuru dilekçesi hazırlamalısınız.

Kenevir yetiştirmek için çiftçi kaydı zorunlu mu?

Evet. Teşviklerden yararlanmak ve izin almak için ÇKS’ye kayıtlı olmanız gerekir.

Kenevirin çiçeğinden ürün elde etmek yasak mı?

Evet. Türkiye’de sadece lif ve tohum üretimine izin verilir. CBD gibi maddelerin üretimi yasaktır.

Ekim izni kaç yıl geçerlidir?

Genellikle 3 yıl süreyle verilir, ancak her yıl üretim beyanı zorunludur.

Kenevir yetiştiriciliğinde güvenlik kontrolü var mı?

Evet. Tarlalar düzenli olarak denetlenir, ölçümler yapılır ve raporlanır.